De buitenplaats Berbice bezit een van de grootste en meest gevarieerde collectie fruitmuren. Dat hebben wij te danken aan Pieter de la Court van der Voort, eigenaar van de buitenplaats eind 17^e/ begin 18^e eeuw. Hij liet ons een oranjerie na (gebouwd rond 1695) en een verzameling fruitmuren: een meander muur, een muur à retranchement, twee lange fruitmuren als afscheiding van het huidige rosarium en een gestucte muur met steunberen, waar ooit twee muurkassen tegenaan hebben gestaan. Er is wel beweerd dat de fruitmuren rondom de oranjerie bewust voor- en achteroverhellend zouden zijn, maar dat zijn ze geworden in de loop van de tijd. Het is zeer waarschijnlijk dat ze niet zo bedoeld zijn.

Het was na het overlijden van mejuffrouw Begeer slecht gesteld met de fruitmuren.  De fruitmuur langs het Nicolaespad was er het slechtst aan toe. Er was een stuk achterover richting de sloot gevallen en met kunst en vliegwerk is de rest van die muur overeind gehouden. Rond 2019 is er bij een februaristorm een ander deel omgegaan. De muur aan de andere kant van het rosarium helt sterk en is al decennia geleden gestut met  stalen bielzen. Het was dus de hoogste tijd om een restauratieplan voor die twee muren op te stellen. Onze architect Michiel Enderman heeft in 2020 een opzet gemaakt om deze twee lange muren van respectievelijk 50 en 70 meter te herstellen. De begroting van die restauratie bedroeg circa een half miljoen euro. In 2021 kregen we de financiering rond met een grote subsidie van de provincie Zuid-Holland en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Ook Berbice reserveerde daarvoor een stevig aandeel.

Intussen waarde het Coronavirus in alle hevigheid rond. Een van de gevolgen was dat dit project vertraging opliep en toen we eind 2021 gingen aanbesteden waren de prijzen enorm gestegen en bleek de animo bij aannemers om dit toch wel riskante project te offreren gedaald. Uiteindelijk zijn wij begin 2022 met restauratieaannemer Jurriëns in zee gegaan.

Dat had nog wel wat voeten in de aarde omdat het herstel van het fundament nog nader onderzoek behoefde. Later in 2022 kwam de uiteindelijke offerte voor de muur langs het Nicolaespad. Toen bleek dat de kosten voor deze muur al hoger uitkwamen dan de beoogde kosten voor de restauratie van beide muren. Goede raad was duur! Wij hebben toen moeten besluiten om onze energie en ons geld te concentreren op de muur langs het Nicolaespad, die op twee plaatsen om lag. De andere muur staat nog overeind en gaan we conserverend behandelen.

Maar onze financiers moesten natuurlijk ook instemmen en gelukkig deden ze dat.

In oktober 2022 kon het startsein voor de restauratie gegeven worden. Dat begon met het neerhalen van alle bomen langs het Nicolaespad, een groot maar noodzakelijk verlies van groen. Want de bomen, die de laatste jaren de muur hadden gestut, waren in de loop van de jaren de doodsteek voor deze muur geweest: het oude op staal gebouwde fundament was totaal geruïneerd en kon niet worden behouden. Een nieuw fundament op schroefpalen en een betonnen funderingsbalk waren noodzakelijk. Dat was rond de jaarwisseling geklaard.

Maar nu moest de muur gemetseld worden met traditionele kalkmortel en met de stenen van de oude muur. Daarvoor was het bikken van de oude muurdelen nodig om schone stenen te krijgen voor de metselaars.

In weer en wind zijn toen een kleine 15.000 stenen gebikt, meer zat er niet in omdat de rest, waarschijnlijk bij eerdere restauraties, helaas met te harde cement was gemetseld. We hebben een expeditie uitgerust op zoek naar ijsselsteentjes van de juiste maat. Uiteindelijk hebben we die in Bolsward gevonden.

De stenen zijn aangevoerd en het metselen nam een aanvang. Iedere metselaar blijkt geen restauratiemetselaar te zijn en het duurde even voor het juiste team van Van Milt er stond. Maar toen ging het rap. In de maanden mei, juni en juli zijn de 35.000 stenen gelegd.  De dag voor de bouwvakvakantie waren de metselaars klaar en dat werd met een barbecue (om 10 uur ’s ochtends) ‘gevierd’.

Nu rest het herstel van het terrein rondom de muur en het vervaardigen van de spalierhaken en de spalierhekken. De haken zijn smidswerk en de hekken zijn voor het eigen klusteam.

Voor het eind van 2023 moet dat allemaal klaar zijn, zodat volgend jaar het leifruit er tegen aan kan. Het leifruit zal zoet smaken.