Een bijzondere schenking uit Zwitserland

Via nazaten van mevrouw Yvonne Antonie Van Kempen-Revilliod (1902-1975), de vrouw van Johannes (Jan) Mattheus van Kempen V, is in november 2023, een 70 bladen groot fotoalbum aan de Stichting Buitenplaats Berbice geschonken. Yvonne Revilliod en Jan van Kempen V trouwen in 1930 te Geneve waarna ze naar Nederland zijn gekomen om in Den Haag te gaan wonen.  De foto’s in het album dateren uit de periode 1901-1925 toen het gezin van vader Jan van Kempen IV (1855-1931), de directeur van de zilverfabriek, op de buitenplaats Berbice woonde. Slechts enkele foto’s zijn van een latere datum en achterin het album geplakt zoals een fotoreportage van de begrafenis van H.M. Koningin Emma op 27 maart 1935 genomen vanaf het terras van Café Regina in Den Haag.

Zijn vrouw Yvonne Revilliod was gedurende deze hele periode (1901-1925) nog niet in beeld en zij moet het album uit Jan’s kinder- en middelbare schooltijd als herinnering aan Jan V, na zijn dood in 1957, hebben meegenomen terug naar Zwitserland (Geneve).

Afgezien van de formele “geposeerde” foto’s waar Jan van Kempen V zelf op staat, moeten we aannemen dat de meeste foto’s door Jan van Kempen V zelf zijn gemaakt. Jan van Kempen V was amateurfotograaf en had een (gedeeltelijk nog bestaande) eigen “donkere kamer” (doka) op zolder van het hoofdhuis van Berbice. De foto’s hebben daardoor in het algemeen niet de dezelfde scherpte en kwaliteit als de foto’s die wel door een professionele fotograaf lijken te zijn genomen. Veel foto’s zijn door Jan V uit een grotere foto’s gesneden in ronde, ovale of rechthoeken om het onderwerp beter tot zijn recht te laten komen. De uitsneden zijn echter niet allemaal even recht of strak wat ook een indicatie is dat hier de hand van een amateurfotograaf aanwezig is. Interessant om te vermelden is dat een enkele zwart wit foto door Jan V met waterverf is ingekleurd wat een bijzonder effect geeft tussen al die zwart wit foto’s (foto 1.)

De foto’s zijn genomen in en om de buitenplaats Berbice en de naastgelegen zilverfabriek maar ook in het centrum van Den Haag en Leiden (zie foto 2) en tenslotte zijn er gewoon vakantiekiekjes met vrienden waarbij het niet altijd duidelijk is waar die genomen zijn. De foto’s zijn, vreemd genoeg, niet chronologisch ingeplakt en zitten soms qua onderwerp ook door elkaar. Zo wordt er door een groep vrienden een bezoek gemaakt aan een wipmolen maar verderop in het album kom je nog een foto tegen uit diezelfde serie.

In 1925 vertrekt het gezin, niet geheel van harte, van de buitenplaats en gaat wonen in de mooie “nieuwbouwwijk” Marlot te Den Haag. De buitenplaats was destijds in het bezit gekomen van de zilverfabriek en Carel Begeer, de toenmalige directeur van de zilverfabriek, wilde het hoofdhuis gaan gebruiken als showroom wat vanaf 1926 tot 1936 het geval is geweest. Zoals op de foto (foto 3.) te zien is staan de gezichten over het algemeen op onweer. Nadat de Van Kempen’s eerder uit de leiding van de zilverfabriek zijn “gewerkt” moeten ze nu ook hun geliefde Berbice verlaten waar de familie Van Kempen al vanaf 1858 hebben gewoond.

Op de foto achteraan van links naar rechts: Auguste van Kempen (1891-1971), Johannes (Jan) Mattheus van Kempen V (1888-1957), en Charles Henri van Kempen (1899-1978).

Vooraan van links naar rechts: Antonius Everdinus van Kempen (1893-1970), Rose Julie Mellet (1860-1941), de vrouw van Jan van Kempen IV, Johannes (Jan) Mattheus van Kempen IV (1855-1931), voormalig directeur van de zilverfabriek,  en Sophie Aline van Kempen (1883-1939) oudste dochter van het gezin.

PS: Rosette van Kempen (1898-1921) de jongste dochter, leed aan tuberculose en was al 1921 overleden (foto 1.).

In het fotoalbum zitten ook nog een aantal grote losse foto’s van rondom het hoofdhuis van Berbice die gemaakt en gesigneerd zijn door fotograaf Johannes van der Rijk (1873-1957). De foto’s horen niet bij het album maar zijn er later aan toegevoegd. Uit het feit dat er op een van de foto’s een enkelvoudig tramspoor voor het hoofdhuis ligt, moeten we aannemen dat deze set foto’s vóór 1924 zijn gemaakt.

Volgens een klein stickertje is het fotoalbum gekocht bij Servaas op de Lange Diefsteeg 15 te Leiden. Laurens Karel Servaas (geb. 10-6-1887 te Leiden) is boekbinder maar heeft ook een winkel in tekenbenodigdheden gehad. Het lijkt erop dat het fotoalbum losbladig kon worden samengesteld naar de wens van de klant. Zo heeft het eerste blad (als enige) een passe-partout als een “chique” opening van het album. Verder kon de klant bladen kiezen met verschillende kleuren (grijs, rood , groen, blauw, zwart).

Michel van den Boer, mei 2024